Ökse Otu

Latince adı “Viscum album” olan Ökseotu, santalaceae familyasındandır. Anavatanı Avrupa, Batı ve Güney Asya olmasına rağmen dünyanın hemen hemen her bölgesine yayılmıştır. Ülkemizde bazı yörelerde gevele, güvelek, gövelek, purç, çekem isimleriyle de bilinir. Dört mevsim yapraklarını dökmeyen, ağaçlar üzerine tutunup sarmaşık gibi yaşayan bir bitkidir. Genellikle elma ağacının dalları üzerinde yaşar. Armut, söğüt, kavak, meşe ve çam ağaçlarının üzerinde de yaşayabilmektedir.

Mart ve nisan aylarında çiçek açar. Çiçekleri tek eşeyli, meyveleri yapışkan, sulu ve yumuşaktır. Bu meyvelerdeki yapışkan madde çubuklar üzerine sürülerek ‘ökse’ denilen kuşları yakalamak için hazırlanan tuzaklarda kullanıldığından bitkiye ‘ökseotu’ ismi verilmiştir. 

Eski çağlarda yaşayan Kuzey Avrupa’daki Druidler ve diğer Pagan milletleri; ökseotunun meşe ağaçlarına sarılı olmasından dolayı bitkiye karşı büyük saygı duymuşlardır. Bitkinin tuhaf bir şekilde toprakta değil de ağaçların üzerinde yetişmesi çeşitli halklar arasında bitkiyi ilginç hale getirmiştir. Pagan inancında ökseotunun insanı kötü ruhlardan ve kötülükten koruduğuna inanılırmış. O tarihten günümüze ökseotuna duyulan bu saygı Hıristiyan geleneği olan Noel’de kapı girişlerine ökseotu asma ritüeline dönüşmüştür. Aynı zamanda bitkinin filizleri konukseverliği simgelemektedir.

Ökseotunun hatırı sayılır ünü bu kadarla kalmaz. O eski çağlardan beri şifacılıkta çeşitli halklar ve kültürler tarafından kullanılmış bir bitkidir. 20. yüzyılın başlarında (1861-1925) Avustralyalı tıp doktoru Rudolf Steiner, ökseotunun hastalara enjekte edilebilecek özütlerini çıkararak bu özütleri kanser  hastaları üzerinde kullanmış ve böylece ökseotunun kanser tedavisi ve modern bilim dünyasındaki araştırmalarda yerini almasını sağlamıştır.

Ökseotu bitkisinden; ökseotu çayı, ökseotu yağı, ökseotu ekstraktı ve ökseotu tentürü üretilir. Ayrıca içeriğindeki toksik polipeptitler, lektinler, flavonlar, biyojen aminler, fenilpropan türevleri ve lignanların zenginliğiyle çok çeşitli ilaçların muhteviyatına girmiştir.

Uygun şartlarda kurutulan ökseotu, ağzı kapalı bir kapta, loş, serin ve kuru bir ortamda saklanıldığında ömrü 1 yıldır.