Latince adı ‘Verbascum thapsus’ olan Sığırkuyruğu bitkisi, sıracaotugiller familyasındandır. Anavatanı Avrupa’dır. Ülkemizde Marmara, Ege, Akdeniz ve Trakya bölgelerinde yetişir. Güneşin en yoğun olduğu dönemlerde çiçek açar. Mumu andıran şekliyle yol kenarlarında etrafa ışık saçar. Gövdesi dik, bazen dallanmış ve yünümsü tüylerle kaplı, çokyıllık otsu bir bitkidir. Hem Avrupa’da hem de Anadolu’da yaygın bir bitkidir. Sırf Türkiye’de 200 türü vardır.
Latince adı ‘Ruta graveolens’’ olan Sedefotu, sedefgiller familyasındandır. Eski Yunancada ‘ruta’ akıcı yapan, yardım eden ve kurtaran anlamlarına gelirken ‘graveolen’ kuvvetli kokan demektir. Sedefotunun kendine özgü olan kokusu yılan, sansar, kedi ve fare gibi hayvanları kaçırırken karasinekler tarafından çok sevilir. Anavatanı Doğu Akdeniz’dir. Ülkemizde yabani olarak yetişmez, genellikle bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilir. Her dem yemyeşildir. Bu çok yıllık çalı görünümündeki bitkinin kökü ikinci yılında odunsulaşır. Yaprakları birkaç defa yan yapraklara ayrılır, çatalsılaşır. Haziran ve Temmuz aylarında gösterişli, göz alıcı güzellikte sapsarı çiçekler açar.
Latince adı ‘Hypericum perforatum’ olan Sarı Kantaron, sarı kantarongiller familyasındandır. Anavatanı Avrupa, Kuzey Afrika ve Batı Asya’dır. Avrupa'da ormanlık bölgelerde, tarlalarda ve yol kenarlarında kendiliğinden yetişen bitki Kuzey amerika'ya da uyum sağlamış ve doğal olarak kırlarda yetişmeye başlamıştır. Ülkemizde 60 farklı türü bulunur. Sarı kantaron adını yıldız şeklinde açtığı çiçeklerin sarı renginden almış, çokyıllık otsu bir bitkidir.
Latince adı ‘Foeniculum vulgare’ olan Rezene maydanozgiller familyasındandır. Anavatanı Akdeniz ve Yakın Doğu’dur. Ülkemizde hemen hemen her bölgede doğal olarak yetişir. Sonbahardan yaz ortasına kadar yol kenarlarında, çayırlık ortamlarda serpilen rezenenin yaprakları saplı ve tüysüzdür. Daha çok kayalık ve kurak yerleri sever. Genellikle bir metreye kadar boy atan, iki yıllık otsu, keskin kokulu bir bitkidir. Keskin aromasıyla anasona benzeyen Rezene sıradan bir bitki familyası olmaktan çok daha fazlasıdır.
Latince adı ‘Ocimum basilicum’ olan Reyhan ballıbabagiller familyasındandır. Denize kıyısı olan bölgelerde yetişmektedir. Anavatanı Hindistan’dır. 2500 yıl önce insanlar Ortadoğu’ya ve Akdeniz’e bu bitkiyi tıbbi amaçlı yaymışlardır. Birçok ballıbaba türü gibi Reyhan’da ilk yılında çiçeklerini açınca ömrünü tamamlar. İklimi elverişli yerlerde Reyhan bitkisi çokyıllık da olabilir. Bazı türlerinde yaprakları mor ve ebrulidir. Kokusuyla ün salmış bir bitkidir. Hatta birçok ülkede reyhan kelimesi ‘güzel kokulu’ anlamına gelmektedir. Salatalarda, hemen her türlü et yemeğinde, çorbalarda, omletlerde, domatesli yemeklerde kokusunu özgürce sergiler.
Latince adı ‘Artemisia absinthium’ olan Pelin otu, papatyagiller familyasındandır. Anavatanı Akdeniz’dir. Ülkemizde Ege, Akdeniz, Karadeniz ve Marmara bölgelerinde doğal olarak yetişen ıtırlı bir bitkidir. Kireççe zengin toprakları sever. Yaprakları bazen griye çalan, bazen de beyaz ağırlıklı çok yıllık otsu bir bitkidir. İnce tüylerle kaplı gövdesi kokulu, kabarık çizgili ve gri-yeşil renklidir. Kırmızı ya da sarı küçük çiçekleri salkımlar halinde bir aradadır.
Latince adı ‘Chamomillae Romanae’ olan Papatya, papatyagiller familyasındandır. Dünyanın en kalabalık çiçekli bitkiler familyasıdır. Sadece Türkiye’de 1156’dan fazla türü bulunur. Anavatanı Avrupa’dır. Tüm Avrupa’dan Hazar kıyılarına kadar yayılmıştır. Günümüzde buzullarla kaplı Antarktika kıtası dışında her coğrafyada yayılım göstermiştir. Ülkemizde Marmara, Ege, Trakya, Güneybatı Anadolu’da doğal koşullarda yetişir. Mayıs ve Ağustos ayları arasında zarafeti temsil eden beyaz renkte çiçekler açan tek yıllık otsu bir bitkidir.
Öksürükotu, Latincede öksürük önleyici anlamına gelen “Tussilago farfara” ismiyle adlandırılan bir papatyagiller familyasındandır. Adından da anlaşılacağı üzere öksürüğü önlediğinden halk arasında bu ismi almıştır. Bazı yörelerde farfara otu, kavalak, sulandıkotu ve devetabanı olarak da bilinir. Çiçeklerini yapraklarından önce açan nadir bitkilerden biridir. Öksürükotunun anavatanı Avrupa ve Asya’nın muhtelif yerleridir.
Latince adı “Viscum album” olan Ökseotu, santalaceae familyasındandır. Anavatanı Avrupa, Batı ve Güney Asya olmasına rağmen dünyanın hemen hemen her bölgesine yayılmıştır. Ülkemizde bazı yörelerde gevele, güvelek, gövelek, purç, çekem isimleriyle de bilinir. Dört mevsim yapraklarını dökmeyen, ağaçlar üzerine tutunup sarmaşık gibi yaşayan bir bitkidir. Genellikle elma ağacının dalları üzerinde yaşar. Armut, söğüt, kavak, meşe ve çam ağaçlarının üzerinde de yaşayabilmektedir.
Latince adı ‘Eucalyptusbaum / Heberbaum / Eucalyptus’ olan Okaliptüs ağacı, mersingiller familyasındandır. Anavatanı Avustralya’dır. Ülkemizde Tarsus, Mersin, Adana, Antalya’da yaygın olarak yetiştirilir. Yedi yüze yakın farklı türü vardır. Dünyanın en uzun boylu ağacı olarak ün salmıştır. Uzun ve iri gövdesi sayesinde diğer ağaç türlerinden rahatlıkla ayırt edilebilir. Dört mevsim yeşil kalan, mor renkte çiçekler açan çok yıllık bir bitkidir.
Latince adı “Melissa Officinalis” olarak adlandırılan bir ballıbabagiller familyasındandır. Anavatanı Akdeniz ve Güney Avrupa’dır. Ülkemizde, Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinde yetişir. Limon kokulu, tüylü yapraklı, otsu ve çokyıllık bir bitkidir. Dört mevsim yemyeşildir. Yaz aylarının sonlarına doğru küçük beyaz çiçekler açar. Bilinen diğer adları melisa ve kovanotu’dur. Oğulotu’nun kullanımı çok çok eski tarihlere kadar uzanır. M.S. 77 yılında Grekçe yazıldığı tahmin edilen Pedanius Dioscorides’in 'Pre Hyalis Iatrikes' (İlaçlar Bilgisi) eserinde oğulotu bitkisinden bahsedilir.
Latince adı ‘Mentha Piperita’ olan Nane, ballıbabagiller familyasındandır. Anavatanı Akdeniz bölgesi, özellikle Anadolu ve Mısır’dır. Ülkemizde hemen hemen her bölgede doğal koşullarda rahatlıkla yetişir. 25-30 farklı türü bulunur. Kuvvetli kokusuyla bilinen, erguvan renkli çiçekleri olan çokyıllık otsu bir bitkidir. Hem taze hem de kurutularak kullanılan bu bitki dünya mutfağında özel bir yere sahiptir. Karakteristik kokusuyla hemen her çeşit yemeğe, salatalara, çorbalara, etlere, pizzalara, çöreklere, hamur işlerine ayrı bir lezzet katar.
Latince adı ‘Sambucus nigra L’ olan Mürver çiçeği adoxacaea familyasındandır. Anadolu, Avrupa, Kuzey Afrika ve Asya’da yetişir. Çok sayıda türü bulunur. Bazı cinsleri ağaç, bazı cinsleri otsu bir bitkidir. Dal uçlarında bulunan beyaz çiçekleri tıpkı danteli andırır. Bu zarif ve narin görünümlü çiçeklerin kokusu da harikadır. Tadı önce tatlı sonrasında acı lezzettedir. Eski çağlardan beri insanlık tarihinde sadece görsel güzelliği ve dillere destan kokusuyla değil, şifasal özelliklerine inanıldığından da hatırı sayılır bir üne kavuşmuştur. Mısırlılar yanık tedavisinde Mürver çiçeğini kullanmışlardır.
Latince adı ‘Zea mays’ olan Mısır, buğdaygiller familyasındandır. Anavatanı Güney Amerika’dır. Ülkemizde Anadolu ve Karadeniz bölgelerinde yetişir. Nemli, sıcak iklimleri sever. Genellikle Haziran ayında ekilip Eylül ayında hasat edilmekle beraber bölgelere göre hasat zamanı daha da erken olabilir. Bir yıllık, tek evcikli bir tahıl bitkisidir. Gövdesi sert ve diktir. Sapsız yaprakları geniş, uzun, üst yüzü tüylü, alt yüzü tüysüz olup tabanı ile bir kın halinde gövdeyi sarar. Haziran ya da Ağustos ayında açan çiçekleri kavuz adı verilen yaprakçıklarla örtülür. Mısır taneleri, açık veya koyu sarı, esmer veya kırmızımtırak renktedir.
Latince adı ‘tatlı kök’ anlamına gelen ‘Glycyrrhiza glabra’ olan Meyankökü, baklagiller familyasındandır. Anavatanı Avrupa ve Asya’dır. Ülkemizdeki Güney Doğu Anadolu bölgesinde yetişir. Mavimsi mor renkte çiçekleriyle ünlüdür. Özellikle dere ve nehir kenarlarındaki kumluklarda yetişen çokyıllık çalımsı bir bitkidir. Bitkinin kökü toprak altlarında oldukça derine kadar iner
Latince adı ‘Myrtus communis’ olan Mersin bitkisi, fundagiller familyasındandır. Anavatanı Kuzey yarım küredir. Dünyanın serin ve dağlık bölgelerinde yetişen birçok türü bulunur. Ülkemizde Akdeniz, Ege ve Karadeniz bölgesinin fundalık ve ormanlık alanlarında yabani olarak yetişir. Kışın yapraklarını dökmeyen çokyıllık bir bitkidir. Bazı yörelerde Murt, Elduran, Zazak, Sakızağacı, Aşılı Mersin, Çay Üzümü isimleriyle de bilinir.
Latince adı ‘Origanum majorona’ olan Mercanköşk, ballıbabagiller familyasındandır. Akdeniz havzası bitkisidir. Çeşitli türleri ülkemizde de Trakya, Ege, Marmara ve Akdeniz bölgelerinde yabani olarak yetişir. Kurak yerlerde, kayalık bölgelerde sıkça rastlanan, çalı görünümlü, hoş kokulu çokyıllık bir bitkidir. Bazı yörelerde Güveyotu, Keklikotu ya da Mercan Köşkü isimleriyle de bilinir.
Latince adı ‘Melissa Officinalis’ olan Melisa, nane familyasındandır. Melisa adı, Yunanca ‘arı’ kelimesinden gelir. Anavatanı Güney Afrika ve Akdeniz havzasıdır. Ülkemizde yabani olarak hemen hemen her bölgede yetişir. Dört mevsim yemyeşilliğiyle bilinir. Limon kokulu, çokyıllık otsu bir bitkidir. Yaz aylarının sonuna doğru minik beyaz çiçekler açar. İnsana dinginlik, hafiflik ve rahatlama hissi veren güzel bir kokuya sahiptir.
Latince adı ‘Matricaria Recutita’ olan Mayıs Papatyası, papatyagiller familyasındandır. Anavatanı Doğu Avrupa ve küçük Asya’dır. Bugün dünyanın birçok noktasına yayılım göstermiştir. Ülkemizde Marmara, Ege, Trakya, Güneybatı Anadolu’da doğal koşullarda yetişir. Mayıs ve Ağustos ayları arasında zarafeti temsil eden beyaz renkte çiçekler açan tek yıllık otsu bir bitkidir. Yaprakları hafif acı ve baharlı bir tattadır.
Latince adı ‘Ilex paraguariensis’ olan Mate Yaprağı, çobanpüskülügiller familyasındandır. Bir diğer adı ‘Paraguay Çayı’dır. Mate, kap anlamına gelmektedir. Anavatanı Paraguay ve Uruguay’dır. Kuzey Arjantin, Paraguay, Uruguay, güney Brezilya ve Bolivya gibi tropik altı Güney Amerika ülkelerinde yerel olarak ve ticari amaçlı yetiştirilir. Her dem yemyeşilliğiyle bilinen, çokyıllık bodur bir bitkidir. Çiçekleri çok küçük demetler halinde yaprak saplarının diplerindedir.
Lavanta, Latincede yıkamak anlamına gelen ‘lavare’ kelimesinden türemiş “Lavandula” ismiyle bilinir. Ballıbabagiller familyasındandır. Haziran ve Temmuz aylarında göz alıcı güzellikte ve ahenkli çiçekler açan yarı çalımsı çokyıllık bir bitkidir. Lavantanın anavatanı Akdeniz ülkeleridir. Tüm Avrupa, Akdeniz ve de Ege denizi kıyılarında bol miktarda doğal koşullarda yetişir. Lavanta bir süs bitkisi olmaktan çok daha ötede bir bitkidir.
L Latince adı ‘Rumeoc Patienta’ olan Labada, karabuğdaygiller familyasındandır. Anavatanı Akdeniz’dir. Ülkemizde hemen hemen her yerde rahatlıkla yetişir. Daha çok dağlık, ormanlık, çayırlık ve sulak yerleri sever. Haziran ve Eylül ayları arasında geniş damarları yaprak açar. Tek sap üzerinde büyüyerek yaz ortalarında kırmızı pul halinde çiçek açan otsu yıllık bir bitkidir. Bazı yörelerde Duvelik, Efelek, Avelik, Dağ pazısı, Ilıbada, Gegeş olarak da bilinir.
Latince adı ‘Rosa Canina’ olan Kuşburnu, gülgiller familyasındandır. Anavatanı Batı Asya ve Anadolu’dur. Ülkemizde Akdeniz, Marmara, Ege bölgelerinde doğal koşullarda yetişir. Bazı yörelerde Yabangülü, Şillan, Deligül, Gülburnu, Gülelması isimleriyle de bilinir. Çok sayıda türü bulunur. Güzel kokulu çiçeklerinin rengi türüne ve yetişme şartlarına göre beyaz, pembe, kırmızı ve sarı olabilir. Dikine büyüyen çokyıllık çalı görünümlü bir bitkidir. Parlak kırmızı renkte, minik yumurtamsı görünümüyle meyveleri dikkat çekicidir.
Latince adı ‘Lycopodium clavatum’ olan Kurtpençesi otu gülgiller familyasındandır. Anadolu, Avrupa ve Kuzey Amerika’da yetişir. Ülkemizde Trabzon, Rize, Çoruh dağlarının nemli kısımlarında sıkça rastlanır. Bulanık yeşil renkli bir bitkidir. Yaprak koltuklarında çok sayıda beyaz ve kırmızı benekli çiçekleri bulunur. Gövdesinden çıkan incecik, zarif köklerle toprağa tutunur. Her dem yemyeşil olan çokyıllık otsu bir bitkidir. Avusturya ve Almanya’da doğayı koruma yasası kapsamına alınmıştır.
Latincesi ‘Agrimonia Eupatoria’. Koyun otu gülgiller familyasındandır. Anavatanı İngiltere olarak bilinir. Kanada, ABD ve Kuzey Avrupa ülkelerinde de doğal olarak yetişmektedir. Ülkemizde hemen hemen her bölgede rahatlıkla yetişebilir. Koyu yeşil yapraklı, uzun dalları üzerinde küçük sarıçiçekler açan çokyıllık otsu bir bitkidir. Çalılık alanları, yol kenarlarını, alkali toprağa sahip yerleri sever.
Latince adı ‘Teucrium chamaedrys’ olan Kısamahmut ballıbabagiller familyasındandır. Anavatanı Akdeniz’dir. Ülkemizde hemen hemen her bölgede rahatlıkla yetişir. Bazı yörelerde Dalak otu, Meşecik, Acı yavşan otu, Mayasıl otu, Meryem otu, Yer meşesi, Yer palamudu, Er kurtaran, Kumacu otu olarak da bilinir. Çalı görünümlü, tüylü çokyıllık otsu bir bitkidir. Yüksek tepeleri, dağ eteklerini, yol kenarlarını, orman diplerini çok sever.
Latince adı ‘Herba chelidonii’ olan Kırlangıçotu, gelincikgiller familyasındandır. Anavatanı Avrupa ve Kuzey Anadolu’dur. Ülkemizde Marmara, Karedeniz ve İç Anadolu bölgelerinde yetişir. Daha çok sulak ve gölgeli yerleri sever. Nisan ve Mayıs aylarında sapsarı renkte güzel çiçekler açan çokyıllık otsu bir bitkidir.
Latince adı ‘Cerasus avium’ olan Kiraz, gülgiller familyasındandır. Anavatanı Hazar Denizi ve Kuzey Doğu Anadolu’dur. Ülkemizdeki anavatanı Giresun olarak bilinir. Kışın yapraklarını döken, ilkbaharda yapraklarından önce pembe ve beyaz renkte çiçekler açan çokyıllık bir bitkidir. Bulunduğu bölgeye ve ağacın çeşidine göre kiraz meyvesi nisan sonu ile temmuz başı arasında olgunlaşır. Kiraz, yuvarlak biçimli, etli, sulu, hafif lifli, lezzetli ve hoş aromalı bir meyvedir.
Latince adı ‘Cinchona Pubescens’ olan Kınakına, kökboyasıgiller familyasındandır. Amazon yağmur ormanlarında yetişen doğal bir ağaçtır. Anavatanı Peru ve Bolivya’dır. Sanayi bitkisi olarak Cava, Güney Hindistan, Kolombiya, Seylan, Guatemala, Kamerun ve Kongo gibi tropikal ülkelerde yetiştirilir. Yapraklarının şekli yumurtayı andırır. Keskin kokulu ve bembeyaz çiçekler açan çokyıllık bir bitkidir. Kınakına bir bitki familyası olmaktan çok daha fazlasıdır.
Latince adı ‘çok şifalı bitki’ anlamına gelen ‘Linum usitatissimum’’ olan Keten, ketengiller familyasındandır. Anavatanı Türkiye, Mısır, Suriye ve Irak’tır. Günümüzde kültür bitkisi olarak Avrupa, Asya, Amerika’nın Kuzey ve Güney’inde de yetiştirilmektedir. Haziran ve Ağustos aylarında ipek gibi yumuşacık, özgürlük hissi uyandıran masmavi ya da kendine has sarıçiçeklerle yaz mevsimini renklendirir. Lif ve yağ ketenleri olarak sınıflandırılır. Hemen hemen her çeşit toprakta rahatlıkla yetişebilir. Anadolu’da yazlık ve güzlük ketenler olarak dönemsel ekilir.
TR
